تشخیص زودرس بیماری و پیروی از یک برنامه درمانی، اصلاح سبک زندگی و داروها می‌تواند عوارض دیابت را کاهش دهد.

مطالعات نشان می‌دهد که کنترل دیابت از طریق دارو، رژیم غذایی و ورزش می‌تواند در جلوگیری از بروز عوارض دیابت به شما کمک کرده یا از بدتر شدن وضعیت بیماری جلوگیری می‌کند.

ترشح هورمون انسولین در بدن فرد مبتلا به دیابت، متوقف می‌شود یا بدن دیگر نمی‌تواند این هورمون را به طور مؤثر تولید یا از آن استفاده کند. در نتیجه، قند خون بالا می‌رود و این مسئله منجر به بروز انواع عوارض دیابت می‌شود. انسولین برای متابولیسم گلوکز و ورود آن به سلول‌های بدن لازم است. بدن افراد مبتلا به دیابت نوع یک، به هیچ وجه نمی‌تواند انسولین بسازد، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها به سلول های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آنها را از بین می‌برند.

اگرچه هورمون انسولین در بدن افراد مبتلا به دیابت نوع دو و دیابت بارداری ساخته می‌شود، اما اندازه آن کافی نیست، یا بدن آنها نمی‌تواند از آن به طور مؤثری استفاده کند و به همین خاطر است که در مبتلایان به دیابت نوع دو و دیابت بارداری با وجود داشتن انسولین، قند خون بالا می‌رود.

شناخت و درمان علائم زودرس دیابت می‌تواند در مدیریت میزان قند خون به فرد مبتلا کمک کند. جلوگیری از افزایش قند خون می‌تواند از بروز عوارض دیابت جلوگیری کند.

در این مقاله می‌خوانیم:

• عوارض دیابت کدامند؟
• عوارض دیابت بارداری با دیابت نوع یک و نوع دو چه تفاوتی دارد؟
• آیا جلوگیری از بروز عوارض دیابت در دیابت نوع یک، نوع دو و دیابت بارداری ممکن است؟
• چه راه‌کارهایی برای جلوگیری از بروز عوارض دیابت توصیه می‌شوند؟

عوارض دیابت

قند خون بالا که به عنوان هایپرگلیسمی شناخته می‌شود برای بدن مضر است و می‌تواند باعث بروز برخی عوارض دیابت شود، از جمله:

• بیماری های قلبی و عروقی: بر اساس دستورالعمل‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، بیماری‌های قلبی و عروقی، علت اصلی مرگ و میر در مبتلایان به دیابت است. دیابت می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب وارد کرده و منجر به بروز حمله قلبی و سکته مغزی شود.

• نوروپاتی: یکی دیگر از عوارض دیابت و بالا رفتن سطح قند خون، نوروپاتی دیابتی یا اختلال اعصاب محیطی است. انواع مختلفی از نوروپاتی وجود دارد که می‌توانند بر هر قسمت از بدن تأثیر بگذارند. نوروپاتی محیطی در مبتلایان به دیابت شایع است و روی پاها و دستها تأثیر می‌گذارد. به دلیل گردش خون ضعیف، نوروپاتی منجر به کندتر شدن روند ترمیم و خوب شدن زخم‌ها شده و می‌تواند احتمال ایجاد عفونت را افزایش دهد. بدون درمان سریع، ممکن است بافت‌مردگی در نتیجه نوروپاتی رخ داده و حتی در مواردی ممکن است باعث قطع عضو شود.

• فلج معده یا گاستروپارزی: شاید از خواندن این نکته که یکی از عوارض دیابت فلج معده است، تعجب کنید. اما آسیب به عصب واگ که سیگنال‌هایی به دستگاه گوارش می‌فرستد، می‌تواند بر روند تخلیه معده تأثیر منفی بگذارد. علائم این بیماری شامل حالت تهوع، سوزش سردل، کاهش وزن، نفخ و کاهش اشتهاست.

• بیماری لثه و پوسیدگی دندان: دیابت، احتمال بهبود و مبارزه با عفونت دهانی و دندانی را کاهش می‌دهد. داروهایی که معمولا برای کنترل قند خون در مبتلایان به دیابت استفاده می‌شود نیز نیز ممکن است احتمال خشکی دهان را افزایش دهد. در نتیجه خطر پوسیدگی دندان و بروز عفونت‌های دهانی در مبتلایان به دیابت بیشتر می‌شود.

• بیماری کلیوی: طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، حدود 33 درصد از مبتلایان به دیابت، دچار عوارض کلیوی ناشی از این بیماری هستند. یکی از عوارض دیابت اختلال در کارکرد رگ‌های خونی در کلیه‌هاست. حفظ تعادل بین میزان دریافت و دفع آب و مواد زائد از بدن برعهده‌ی این اندام است. بنابراین، سلامت کلیه برای حفظ سلامت عمومی بدن ضروری است.

• عفونت‌ها: عفونت یکی از شایع‌ترین عوارض دیابت بوده و فرد مبتلا به دیابت بیشتر مستعد ابتلا به عفونت است. طول درمان عفونت در مبتلایان به دیابت طولانی‌تر بوده و نسبت به افرادی که مبتلا به نیستند، علائم عفونت شدیدتر است. یک عفونت بهبودنیافته می‌تواند منجر به سپسیس( مسمومیت خونی) مشکلات شود. مبتلایان باید همیشه مراقب باشند تا کمتر دچار عفونت شوند.

• مشکلات بینایی: از دیگر عوارض دیابت که به دلیل بالا رفتن قند خون ایجاد می‌شود، آسیب به چشم‌هاست که حتی در مواردی می تواند منجر به نابینایی ‌شود. رتینوپاتی(اختلالی که موجب آسیب به شبکیه می‌شود) بر رگ‌های خونی شبکیه چشم تأثیر می‌‌گذارد. از دیگر عوارض چشمی ناشی از دیابت می‌توان به تورم شبکیه و آب مروارید اشاره کرد. فشار خون بالا و کلسترول بالا – که اغلب در مبتلایان به دیابت به ویژه دیابت نوع دو دیده می‌شود – می‌تواند این وضعیت را تشدید کند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا تخمین می‌زند که درمان زودرس می‌تواند از خطر نابینایی در حدود 90 درصد از مبتلایان به دیابت پیشگیری کند.

دیگر عوارض دیابت

• افسردگی: پیش از این محققان ارتباط قطعی میان دیابت و افسردگی را نشان‌داده‌اند. اگرچه افسردگی ممکن است نتیجه زندگی با یک بیماری مزمن باشد، اما ممکن است مکانیسم‌های مشابهی در بدن نیز به اشتراک بگذارند. دیابت و افسردگی در صورت بروز همزمان، می‌توانند تاثیر منفی بر هم داشته ‌باشند. بنابراین، افسردگی از عوارض دیابت به شمار می‌رود و در صورت بروز می تواند روند کنترل قند خون را برای فرد مبتلا به دیابت سخت‌ تر کند.  

• کتواسیدوز دیابتی: بالا بودن قند خون که مدت طولانی ادامه داشته باشد، می‌تواند منجر به کتواسیدوز دیابتی شود. در این شرایط، خون اسیدی می‌شود. خشکی دهان، تنگی نفس و استشمام رایحه‌ای میوه‌ای در تنفس بیمار از علائم کتواسیدوز دیابتی است. کتواسیدوز از خطرناک ترین عوارض دیابت است که می‌تواند علت بروز کمای دیابتی باشد.

• هیپوگلیسمی: افت قند خون معمولا در افرادی رخ می‌دهد که از انسولین استفاده می‌کنند. فرد می‌تواند با خوردن یک خوراکی شیرین این حالت را برطرف کند، اما اگر هیپوگلیسمی درمان نشود این عارضه می‌تواند منجر به کمای دیابتی شود.

برخی از عوارضی که گفته شد، می‌توانند شرایط اورژانس دیابت باشند، که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. با این حال، همه‌ی مبتلایان، عوارض دیابت را تجربه نخواهند کرد و  احتمال بروز این عوارض برای افرادی که توصیه‌های پزشکی را جدی نگرفته و برای مدیریت قند خون خود کاری نمی‌کنند، بیشتر است.

مبتلایان به دیابت می‌توانند برای کنترل وضعیت خود از برنامه آیدیا استفاده کنند. شما با استفاده از این برنامه روی تلفن همراه خود می‌توانید نوع تغذیه، وضعیت قند خون، و حالات روحی خود را به طور روزانه ثبت کنید. آیدیا بر اساس اطلاعاتی که وارد می‌کنید، به شما پیشنهادات غذایی و مشاوره نیز ارائه می‌دهد.

عوارض دیابت در زنان باردار

دیابت بارداری همانطور که از نامش پیداست در دوران بارداری ایجاد می‌شود و معمولاً پس از تولد نوزاد برطرف خواهد شد. با این حال، دیابت بارداری می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را در آینده افزایش دهد. با وجود مدت زمان محدود دیابت بارداری، همچنان ممکن است عوارض دیابت در مادر و کودک ظاهر شود.

از عوارض دیابت بارداری در زنان مبتلا می‌توان به افزایش خطر پره‌ اکلامپسی اشاره کرد که با افزایش فشار خون همراه بوده و می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی در بارداری از جمله تولد زودرس و تشنج شود.

نوزادانی که از مادران مبتلا به دیابت بارداری متولد می‌شوند، معمولاً وزن بیشتری دارند و بیشتر در معرض عوارض دیابت مانند آسیب‌های ناشی از تولد و ناهنجاری‌های مادرزادی هستند. اگر باردار هستید، در مورد دیابت بارداری و راه‌کارهای مدیریت آن با پزشک خود صحبت کنید.

جلوگیری از دیابت و عوارض دیابت

جلوگیری از بروز دیابت نوع یک امکان‌پذیر نیست. اما، داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و عدم استعمال سیگار می‌تواند به جلوگیری از دیابت نوع دو کمک کند.

اگر مبتلا به دیابت شده‌اید باید بدانید که حتی پس از تشخیص بیماری هم می‌توانید تدابیری را برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری و جلوگیری از دیابت پیش‌بینی کنید. افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید سطح قند خونشان را از طریق درمان با انسولین مدیریت کنند، اما باید انتخاب‌هایی داشته‌باشند که وضعیت سلامت شان را نیز به طور کلی بهبود ببخشد. اگر تشخیص‌‌داده‌‌شود که فرد زمینه‌ی ابتلا به دیابت نوع دو را دارد یا به اصطلاح در مرحله پیش دیابت است، سبک زندگی سالم می‌تواند از پیشرفت بیماری او جلوگیری کند.

برای جلوگیری از بروزعوارض دیابت:

• برای جلوگیری از بروز عوارض دیابت، مواد غذایی پرفیبر را در برنامه غذایی روزانه خود بپنجانید. جایگزین کردن مواد مغذی مفید و حاوی فیبر به جای نوشیدنی‌های قندی و غذاهای فرآوری‌شده که فقط کالری یا انرژی را به بدن شما می‌رسانند، اما هیچ ارزش غذایی ندارند، یک روش مؤثر برای حفظ قند خون نرمال است.

• ورزش منظم و داشتن فعالیت بدنی روزانه یک روش عالی برای اطمینان از استفاده بهیینه بدن از قند خون برای تولید انرژی است. همچنین، ورزش کردن عضله قلب و رگ‌های خونی را تقویت و از آنها در برابر برخی از عوارض دیابت محافظت می‌کند.

دیگر چه راه‌کارهایی وجود دارد؟

• مدیریت وزن برای افرادی که شاخص توده بدنی بالایی دارند، می‌تواند موثر باشد. پزشک معالج و مشاور تغذیه می‌توانند در این مورد به شما کمک کند تا اهداف واقع بینانه ای را برای کنترل وزن خون در نظر بگیرید.

• بررسی‌های منظم و غربالگری سلامت می‌توانند در تشخیص قند خون بالا با سایر عوارض دیابت به شما کمک کند. از نظر میزان قند خون بالا یا سایر علائم بارز در مبتلایان به دیابت اطمینان حاصل کنند. در مورد دیابت نوع دو، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا توصیه می‌کند اگر فردی از مبتلایان دچار دیابت نوع دو یا چاقی باشد، باید غربالگری های سلامت را از سن 45 سالگی و کمتر شروع کنند.

هرکسی ‌که علائم بیماری دیابت را داشته یا ممکن است در معرض ابتلا به آن باشد، باید با پزشک در مورد این بیماری و عوارض دیابت صحبت کند. برنامه آیدیا که یک برنامه تلفن همراه است به کنترل قند خون شما و مدیریت نوع تغذیه و میزان فعالیت بدنی شما کمک می‌کند. شما به راحتی می‌توانید با نصب این برنامه‌ روی تلفن همراه خود مشاوره دریافت کنید و با پزشکان متخصص در ارتباط باشید.

برای شما، کدام یک از راه‌کارهای بالا برای جلوگیری از عوارض دیابت اولویت بیشتری دارد؟

منبع این مطلب